Biuletyn 1(18)/2001 Strona główna

Spotkanie ze sztuką tańca

Książka Ireny Turskiej Spotkanie ze sztuka tańca jest przygotowana i napisana jak przystało na dzieło naukowe. Nie znaczy to jednak, że skierowana jest tylko do znawców, naukowców i badaczy tańca jako zjawiska kulturowego. Każdy, kto zetknął się bliżej z tą sztuką, znajdzie tutaj coś dla siebie. Jeśli, np. nie zainteresuje nas próba odnalezienia prapoczątków tańca artystycznego, czy filozoficzno-historiozoficzne rozważania na jego temat, to zapewne chętnie poczytamy o pracy tancerzy, choreografów i wpływie różnych czynników na końcowy odbiór widowiska baletowego.

Irena Turska porusza szeroki wachlarz zagadnień, wykorzystując do ich badania różne dziedziny wiedzy. Kiedy pisze o powstawaniu ruchu w ciałach tancerzy, odwołuje się do zasad motoryki, praw fizyki i, oczywiście, anatomii człowieka. Zastanawiając się nad możliwościami tańca w zakresie przekazywania różnorakich treści, ludzkich uczuć i emocji, sięga do psychologii, teorii postrzegania itp. Dla nas, widzów, najciekawszy wydaje się rozdział ostatni, zatytułowany, jak i cała praca, Spotkanie ze sztuką tańca. Z niego bowiem dowiadujemy się wielu rzeczy o… nas samych. Autorka przytacza w nim m.in. klasyfikację typów odbiorczych (widzów) wg Stanisława Ossowskiego:
– typ gnostyczny, to ten, kto poprzez obcowanie z widowiskiem pragnie wzbogacać swoją wiedzę,
– typ intelektualny szuka w nim podniet myślowych,
– typ kontemplacyjny pogrąża się w odbiorze wrażeń zmysłowych,
– typ wczuwający się w psychikę postaci,
– typ erotyczny – wrażliwy na urodę tancerek i tancerzy,
– typ iluzyjny poszukuje możliwości oderwania się od spraw codziennych.

Spojrzyjmy na siebie z boku. Jak my odbieramy spektakl baletowy? Co jest dla nas ważne?

Czego natomiast w tej książce nie znajdziemy? Jak pisze we wstępie sama autorka: nie będzie w niej analizy poszczególnych dzieł, kreacji sławnych tancerek i tancerzy, życiorysów choreografów, analizy różnych technik tanecznych (…), nie będzie tu także tak często spotykanych w piśmiennictwie o tańcu, zwłaszcza o balecie, przejawów nieumiarkowanej admiracji. Mimo to stronnice książki aż roją się od przywołań nazwisk baletowych sław, głównie znanych współczesnych choreografów. Ich wypowiedzi na poruszane w Spotkaniu ze sztuką tańca tematy stają się dla autorki punktem wyjścia do rozważań lub ich podsumowaniem.

Sądzę, że największą zaletą książki Ireny Turskiej jest to, że w oparciu o badania własne i innych naukowców zgłębiających na przestrzeni wieków te zagadnienia, autorka przedstawia stwierdzenia uogólniające naszą potoczną wiedzę na temat tańca. W Spotkaniu ze sztuką tańca, oprócz rzeczy dla nas nowych i nieznanych, możemy znaleźć, ubrane w słowa, nasze własne odczucia i wrażenia, których sami nie potrafimy sformułować tak jasno, jak to robi autorka.

Katarzyna K. Gardzina

  • Irena Turska, Spotkanie ze sztuką tańca, Polskie Wydawnictwo Muzyczne S. A. 2000